Scholen zijn na de zomervakantie 2020 vanaf 17 augustus weer open gegaan, helaas zonder noemenswaardige maatregelen om besmettingen te voorkomen (zoals goede ventilatie, mondneusmaskers en proactief testen). Dit terwijl ook toen inmiddels steeds meer onderzoek al wees op hogere bevattelijkheid en besmettelijkheid van kinderen dan in de eerste maanden van de pandemie door velen werd aangenomen. Het kabinet gaf in augustus aan dat het openen van de scholen 'een beperkt risico' met zich zou meebrengen en zei 'dat te accepteren', zo valt te lezen in dit protocol van 19 augustus 2020. Ouders en onderwijspersoneel werden voor het blok gezet en onderworpen aan onnodige risico's. Ondertussen werd namelijk nog steeds niet proactief getest en zelfs bij bevestigde gevallen werden andere leerlingen heel 2020 niet of nauwelijks getest. Testen van kinderen werd zelfs lange tijd actief ontmoedigd. Het bron- en contactonderzoek bij besmettingen op scholen volstond niet. Er zijn zeer veel besmettingen en uitbraken geweest, weten we door de meldingen op Scholenmeldpunt, een samenwerking waaraan ook Scholen Veilig deelnam, waarbij scholen met corona-uitbraken centraal werden geregistreerd. Het feit dat er zoveel uitbraken op scholen waren is vanuit de overheidsinstanties lang ontkend.

Monitoring en transparantie

Er is al die tijd geen transparante informatie beschikbaar gesteld vanuit de overheid, die zelf nauwelijks zicht leek te (willen) hebben op hoe het virus rondwaart op scholen. Corona bij leerlingen en onderwijsmedewerkers op scholen was en is - in tegenstelling tot wat vooraf beloofd werd - niet goed gemonitord blijkt uit een WOB-verzoek dat we indienden. En zelfs in maart 2021, terwijl tijdens de lockdown de basisscholen weer openden vanaf 8 februari en daarna de middelbare scholen vanaf begin maart, werd nog steeds niet transparant gemonitord.

Het is uiteraard juist zeer belangrijk om wel goed te monitoren hoe het zit met besmettingsgevallen bij leerlingen en medewerkers op scholen, om een brandhaard snel te ontdekken en in te dammen. Transparantie zorgt ook voor bewustwording en daarmee leert men hoe de veiligheid verbeterd kan worden. Al met al wordt door monitoring en transparantie de kans groter dat fysiek onderwijs gecontinueerd kan worden, doordat scholen dan veiliger open kunnen blijven tijdens een pandemie.

Scholenmeldpunt

Vanaf de heropening van scholen, na de eerste Nederlandse lockdown, is een burgerinitiatief ontstaan waar Scholen Veilig aan deelnam, met als doel via monitoring de mate van besmettingen in het onderwijs transparant te krijgen. Daarbij werden eerst in een spreadsheet schoolbesmettingen die in de media en/of met ander bewijs bevestigd zijn bijgehouden (t/m eind 2020). Ook op Corona Locator Nederland (CLN, van BDDataplan) werden gezamenlijk de scholen ingevoerd op de clusterpagina waar ook andere locaties met clusters geregistreerd werden. Vanaf februari 2021 werd de website Scholenmeldpunt.nl bij CLN in gebruik genomen, met daarnaast nog een tijd een  google map met een overzicht. Na 2022 zijn nauwelijks nieuwe meldingen meer gedaan omdat er niet meer getest wordt en uitbraken niet meer in de media komen. 

Zichtbaarheid in de media

De hele monitoring via Scholenmeldpunt gaf uiteraard geen compleet beeld, omdat 'gevallen' op school - indien ontdekt - waarschijnlijk meestal niet in de pers terecht kwamen en niet aangemeld werden op de site. Toch was het zinvol en gaf een sterk signaal af. Het heeft geleid tot zeer veel krantenartikel en items op radio en tv en zichtbaarheid op social media. De bedoeling was om alles bij te houden totdat het door de officiële instanties (GGD/RIVM) daadwerkelijk en transparant gebeuren zou. Dat is er helaas tot de dag van vandaag nooit van gekomen.